• تجویز داروهای آلفا 2 آگونیست با تحریک گیرنده‌های آدرنرژیک آلفا 2 در سیستم اعصاب مرکزی و به دنبال آن کاهش میزان آزاد شدن نوراپی‌نفرین در اعصاب، به ایجاد آرام‌بخشی، بروز خواب‌آلودگی و اثر ضددردی می‌انجامد. این اثرات ناشی از تأثیر این داروها بر گیرنده‌های مرکزی آلفا2 بوده و از نظر بالینی مطلوب هستند.
• آگونیست‌های آلفا 2 در سیستم قلبی-عروقی نخست با تحریک گیرنده‌های محیطی آلفا، یک انقباض عروقی و پس از آن افزایش فشار خون را سبب می‌شوند و در مرحله بعدی به دلیل تأثیر بر CNS فشار خون را کاهش می‌دهند. به دلیل افزایش فعالیت پاراسمپاتیک، کاهش ضربان قلب و حتی بلوک دهلیزی-بطنی درجه 2 نیز ممکن است روی دهد. به همین دلیل، تجویز این داروها با کاهش برون‌ده قلبی همراه است. این اثرات ناشی از تأثیر این داروها بر گیرنده‌های محیطی آلفا2 بوده و از نظر بالینی عوارض جانبی و ناخواسته دارو به شمار می‌روند.
• بنابراین منطقی به نظر می­رسد که اگر بتوان با استفاده توأم از یک آنتاگونیست گیرنده‌های محیطی آلفا2، اثرات محیطی داروهای آلفا2 آگونیست را (بدون اثر بر گیرنده‌های مرکزی) مهار کرد، از عوارض نامطلوب قلبی عروقی این داروها جلوگیری خواهد شد. 
• داروی وَتینوکسان (Vatinoxan) ، آنتاگونیست ضعیف گیرنده‌های محیطی آلفا2 است و قابلیت عبور از سد خونی-مغزی ندارد. بنابراین می‌تواند بدون تأثیر بر گیرنده‌های مرکزی و در نتیجه کاهش اثرات مطلوب داروهای آلفا2 آگونیست (آرام بخشی و ضددردی)، عوارض نامطلوب قلبی-عروقی این داروها را کاهش دهد.
• مدتومیدین در مقایسه با سایر داروهای آلفا 2 آگونیست قوی‌تر است و تمایل آن برای اتصال با گیرنده‌های آلفا 2، 1620 برابر بیش‌تر از گیرنده‌های آلفا یک می‌باشد. با توجه به اثرات شدید قلبی-عروقی مدتومیدین، اخیراً ترکیب این دارو با وَتینوکسان (Vatinoxan/MK-467) با نام تجاری زِنآلفا (Zenalpha®) با هدف کاهش اثرات قلبی-عروقی مدتومیدین تولید شده است.
• در تاریخ 20 مارس 2022، سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) بر اساس مطالعات بالینی انجام شده، مجوز استفاده از این ترکیب دارویی به صورت عضلانی جهت مقیدسازی و آرام‌بخشی به منظور انجام اقدامات تشخیصی و جراحی‌های کم‌تهاجمی صادر کرد. زِنآلفا در مقایسه با دکس‌مدتومیدین (به عنوان گروه کنترل) شروع اثر سریع‌تر (5 الی 15 دقیقه) و طول اثر کوتاه‌تری (45 دقیقه) داشت. کاهش ضربان قلب و دمای بدن در مقایسه با دکس‌مدتومیدین بسیار کم‌تر بود. هم‌چنین جهت تسریع در بازگشت از آرام‌بخشی ایجاد شده با زِنآلفا می‌توان از اتیپامزول به عنوان آنتاگونیست استفاده کرد.
• از عوارض جانبی این ترکیب دارویی می‌توان به اسهال، لرزش عضلانی و کولیت با میزان شیوع 2 تا 3 درصد اشاره کرد. مجوز استفاده از این ترکیب دارویی فقط در سگ صادر شده و نمی‌توان برای آرام‌بخشی در گربه استفاده کرد. این ترکیب دارویی در ویال‌های 10 میلی‌لیتری عرضه شده است. هر میلی‌لیتر از آن حاوی 5/0 میلی‌گرم مدتومیدین هیدروکلراید و 10 میلی‌گرم وَتینوکسان هیدروکلراید، 5/32 میلی‌گرم مانیتول، 16/4 میل‌گرم سیتریک اسید مونوهیدرات، 8/1 میلی‌گرم متیل پارابن و 2/0 میلی‌گرم پروپیل پارابن می‌باشد. این دارو به تازگی مجوز استفاده دریافت کرده و در حال حاضر در کشور موجود نیست. برای تعیین دوز این دارو می­توان از جدول زیر استفاده کرد یا بر اساس 1میلی­گرم مدتومیدین/متر مربع (Body Surface Area) محاسبه نمود. باید توجه داشت که با افزایش وزن حیوان، دوز دارو بر اساس mg/kg کاهش خواهد یافت، بنابراین محاسبه دوز دارو بر اساس سطح بدن (BSA) دقیق­تر خواهد بود.

حجم داروی مورد نیاز بر اساس وزن بدن

تدوین: دکتر سید رضا هاشمی