- سوال– نظر شما در خصوص جمله زیر چیست؟
[داروی زایلوکایین (Xylocaine®) ترکیب جدیدی است از دو داروی زایلازین (Xylazine) و لیدوکایین (Lidocaine) که به دنبال تجویز آن به طور هم زمان آرامبخشی و بی‌حسی ایجاد می‌شود .]
سوال بالا از 73 دانشجوی سال چهارم دامپزشکی پرسیده شد.
49 نفر (معادل 67%) غلط پاسخ دادند.
24 نفر (معادل 33%) درست پاسخ دادند.
برخی پاسخ‌ها به شرح زیر است:
- ممکن است درست باشد!
- نظر خاصی ندارم ولی احساس! می‌کنم درست است!
- داروی خوبی است اما نه برای هر بیماری و هر شرایطی (باید بیش‌تر فکر کنم)!.
- درست است. این ترکیب هر دو اثر بی‌حسی و آرامبخشی را هم‌زمان دارد!
- از طریق لیدوکایین بی‌حسی و از طریق زایلازین آرامبخشی می‌دهد!
- صحیح است. ترکیب هر دو دارو اثر بیش‌تری دارد!
- زایلازین اثر آرامبخشی و لیدوکایین اثر بی‌حس کنندگی دارد، بنابراین زایلوکایین ترکیب خوبی از هر دو دارو است!
- به نظرم ترکیب خوبی نمی‌آید چون زایلازین مخصوص عمل جراحی و آرامبخشی است ولی لیدوکایین بی‌حسی موضعی می‌دهد!
- ترکیب دارويي خوبی است اما زایلازین در گوشتخواران استفراغ می‌دهد!
پاسخ- هيچ رابطه‌اي بين داروي زايلوكایين و زايلازين وجود ندارد و “زايلوكایين” صرفاً يك نام تجاري براي “ليدوكایين” است كه بيش‌تر توسط كادر پزشكي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. ليدوكائين اولين داروي بي‌حسي آمينواميد (amino amide–type) است كه در سال 1943 با نام “زايلوكایين” توسط يك شيميست سوئدي ساخته شد (داروهاي ساخته شده قبلي از جمله كوكایين، بنزوكایين، پروكایين و تتراكایين همگي از دسته آمينواستر بودند). در حال حاضر نيز برخي شركت‌هاي دارويي از نام زايلوكایين به عنوان يك نام تجاري براي اين دارو استفاده مي‌كنند. اصولاً با هيچ منطقي نمي‌توان دو داروي ليدوكایين و زايلازين را تركيب كرد. البته يك استثناء در اين مورد، استفاده از تركيب دو داروي ليدوكایين و زايلازين براي بي‌حسي اپيدورال خلفي (Caudal epidural block) است که در اسب با دوز 0.17 mg/kg و در گاو با دوز 0.05 mg/kg به لیدوکایین 2% با حجم 1 mL/100 kg اضافه می‌شود. هدف از تركيب اين دو دارو براي بي‌حسي اپيدورال خلفي، طولاني كردن طول مدت بي‌حسي در مقايسه با ليدوكایين به تنهايي است که البته با توجه به جذب سیستمیک زایلازین، تا حدودی آرامبخشی نیز ایجاد می‌شود.
براي مثال به برخي کلمات مورد استفاده در زبان محاوره‌اي روزمره دقت شود: زیراکس (براي كپي)، تاید (براي پودر لباسشويي)، ریکا (براي مايع ظرفشويي)، کلینیکس (براي دستمال كاغذي)، ساندیس (براي آب‌ميوه پاكتي)، وایتکس (براي مايع سفيدكننده)، پیف‌پاف (برای اسپری حشره‌کش)، پمپرز (براي پوشك بچه) و …- همه این کلمات نام‌های تجاری محصولات مختلف بوده‌اند که به مرور وارد زبان محاوره‌ای شده‌اند و در حال حاضر برای ناميدن محصولات مشابه به کار برده می‌شوند که حتی ممكن است دیگر با این نام توليد نشوند. مثال ديگر نام تجاری “رامپون” است كه در دامپزشکی برای داروی آرام‌بخش زایلازین بکار برده می‌شود و برای همه دامپزشکان آشنا است.
شايان ذكر است كه در گذشته در انگلستان و استراليا، از نام ليگنوكایين (Lignocaine) به عنوان يك نام ژنريك براي ليدوكائين استفاده مي‌شده است (پيشوندهاي ligno [در لاتين] و xylo [در يوناني] هر دو به معني “چوب” هستند) كه در حال حاضر بندرت مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
تدوين: دكتر ناصر وصال
