استفاده از زهکش‌های جراحی در حیوانات کوچک روشی بسیار مفید و قابل اعتماد است که امکان التیام بدون عارضه زخم را فراهم می‌کند. زهکش گذاری غیرفعال و فعال، 2 نوع اصلی زهکش‌گذاری است که بیشتر در حیوانات کوچک استفاده می‌شود. علاوه بر این، درمان زخم با فشار منفی (NPWT) ( درمانی است که به طور گسترده در انواع مختلف زخم‌ها استفاده می‌شود. در این روش دستگاهی که فشار منفی را با دقت کنترل می‌کند به پانسمانی که زخم را پوشانده، متصل شده و مایعات زخم و بافت، از ناحیه درمان شده به داخل محفظه (canister) منتقل می‌شود) به ابزاری قابل اعتماد و در دسترس برای دامپزشکان طب حیوانات کوچک تبدیل شده است. استفاده از زهکش‌ها و NPWT به دامپزشک برای حذف مایع و هوای بین بافت‌ها کمک می‌کند.
در بسیاری از موارد می‌توان مزایای تخلیه سرم، خون و بقایای التهابی و کاهش تورم و درد را بهتر مدیریت کرد. هنگام استفاده از زهکش و هر نوع بسته شدن زخم، رعایت دقیق اصول Halsted ( 1- دست زدن آرام به بافت. 2-هموستاز دقیق 3- حفظ خون‌رسانی 4- رعایت دقیق ضدعفونی 5- ایجاد حداقل کشش روی بافت‌ها 6-قرار دادن لبه‌های بافت روبه‌روی هم به صورت دقیق 7-از بین بردن فضای مرده) توصیه می‌شود. در برخی مبتلایان به زخم‌های آلوده، مدیریت روزانه و حذف بافت‌های مرده به احتمال زیاد برای دستیابی به محیطی مناسب برای بسته شدن نهایی زخم و ایجاد مسیری برای تخلیه ضروری است.
انواع زهکش
زهکش‌ها از مواد مختلفی ساخته ده‌اند که بسته به شرایط می‌توان از آنها استفاده کرد. مواد متداول شامل لاستیک لاتکس، پلی اتیلن، پلی وینیل کلراید، لاستیک سیلیکون و لاستیک قرمز است.
از این میان، احتمال ایجاد پاسخ التهابی توسط لاتکس و لاستیک قرمز باید قبل از استفاده در نظر گرفته شود. لاتکس نرم‌تر است، ممکن است راحت‌تر باشد و آسیب کمتری به بافت وارد کند. زهکش‌های پلی وینیل کلراید به دلیل اتصال اکسید اتیلن و همولیز ناشی از آن (که ممکن است رخ دهد،) نباید با استفاده از اکسید اتیلن استریل شوند. سیلیکون بسیار زیست سازگار است و می‌توان آن را با بخار استریل کرد.
تمام زهکش‌ها، صرف نظر از ماده‌ی سازنده، در بدن به عنوان یک ماده خارجی شناخته می‌شوند و پاسخ التهابی را آغاز می‌کنند. علاوه بر این، زهکش‌ها به خروج از بافت‌ها و پوست نیاز دارند. بنابراین، دفاع طبیعی میزبان حتی به میزان کم در طول استفاده از زهکش به خطر می‌افتد. این موضوع باید در نگهداری و مراقبت از زهکش‌ها به منظور جلوگیری از مهاجرت عفونت‌های بیمارستانی به بافت در حال تخلیه مورد توجه قرار گیرد.
نحوه‌ی عملکرد زهکش
زهکش‌های فعال از طریق ایجاد گرادیان‌های فشار، اجازه می‌دهند اگزودا به داخل مجرای زهکش وارد و در آن جریان یابد. جمع آوری اگزودا در زهکش غیرفعال معمولاً از طریق یک بانداژ استریل انجام می‌شود، در حالی‌که زهکش‌های فعال اگزودا را در یک مخزن جمع آوری می‌کنند. این مخزن در زهکش‌های فعال برای ایجاد شیب فشار که جریان اگزوداتیو را تقویت می‌کند، استفاده می شود.
زهکش غیر فعال
در دامپزشکی، پرکاربردترین زهکش غیرفعال، زهکش پنرز(Penrose) است. زهکش‌های پن رز از لاتکس نرم و انعطاف پذیر ساخته شده‌اند که radiopaque (ناتوانی نسبی پرتوهای الکترومغناطیسی برای عبور از این ماده.) است. این زهکش‌ها ارزان و در اندازه‌های مختلف موجود هستند. طراحی لوله‌ای دارند، اما زهکشی در سطح بیرونی زهکش رخ می‌دهد. ساز وکار زهکشی شامل عواملی مانند عمل مویرگی، گرانش، لبریز شدن، حرکت بدن یا فشار بین لایه‌های بافت است. در نتیجه، زهکش‌های پنروز نباید فنردار و همراه با مکش استفاده شوند. آنها برای استفاده در حفره سینه یا شکم مناسب نیستند زیرا پتانسیل برگشت هوا و سایر مایعات به داخل حفره‌ها در این زهکش‌ها وجود دارد.
به طور معمول، عمیق‌ترین بخش زهکش پنروز در عمیق‌ترین قسمت زخم قرار می‌گیرد و زهکش از بخش پشتی، محلی که وابسته به گرانش شکمی است، خارج می‌شود(شکل 1). سوراخ خروجی زهکش پنروز باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا مانعی برای خروج ترشحات ایجاد نکند. زهکش با لایه بافتی مناسب روی لاتکس درجای خود نگه‌داشته می‌شود. و 1 یا 2 بخیه ساده، منقطع و غیرقابل جذب در سوراخ خارجی زهکش برای اتصال پوست به زهکش زده می‌شود. باید احتیاط شود، زیرا این کار می‌تواند کششی طبیعی ایجاد کند که باعث ایجاد شکاف در عمق زخم شود.
بعید است که قرار دادن زهکش پنروز و یک حلقه با سوراخ‌های خروجی دوتایی در دو انتهای مسیر زهکش، زهکشی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. درحالی‌که سوراخ انتهای زهکش محلی برای تخلیه ترشحات است اما مکانی بالقوه برای ورود باکتری‌ها است. پانسمان‌های استریل جاذب و تکنیک ضدعفونی باید روی قسمت خارجی زهکش استفاده شود تا بتوان اگزودا را برای کاهش بالقوه مهاجرت باکتری‌ها به بستر زخم ارزیابی کرد. به علاوه، این کار خراش پوست در قسمت خروجی زهکش را به حداقل می‌رساند. این پانسمان‌ها و گاز مورد استفاده در محل خروج را می‌توان با انواع روش‌های بانداژ بسته به محل آناتومیکی زهکش محکم کرد.
ادامه دارد…..
منبع: Surgical drains are useful in small animal wound management (dvm360.com)
