عقیم‌سازی به روش لاپاروسکوپی در سگ برای سه دهه در دسترس بوده، اما در 15 سال گذشته به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است. این روش نسبت به روش‌های سنتی جراحی برداشت تخمدان‌ها و رحم (OHE/OVH) و برداشت تخمدان‌ها (OVx) کمتر رایج است. این مقاله مزایا و معایب هر روش را با تکیه بر تجربیات نویسنده بررسی می‌کند. در این مطلب یک طرح کلی برای هر یک از این روش‌ها ارائه شده است و قصد توضیح کامل روش های مذکور وجود ندارد.
نگاه کلی بر روش جراحی
عقیم‌سازی به روش لاپاراسکوپی
لاپاروسکوپی معمولا با دو یا سه محل ورود (پورت) که در خط میانی شکم قرار داد، انجام می‌شود (شکل ۱). لاپاروسکوپ معمولاً در ناف یا نزدیک آن قرار می‌‌گیرد. پورت دوم به عنوان ابزاری در پشت پورت اول قرار داده می‌شود و برخی جراحان پورت سوم را برای ابزار دوم در قدام ناف قرار می‌دهند (شکل ۲). به طور معمول، تخمدان را گرفته و به سمت خط میانی شکم نگه می‌دارند (با ابزاری از طریق پورت سوم یا یک قلاب از راه پوست) و پایک تخمدان با یک دستگاه که به طور همزمان هم خون‌بندی می‌کند و هم برش می‌دهد، قطع می‌شود (شکل ۳). در اکثر سگ‌ها، تنها تخمدان‌ها برداشته می‌شوند. رحم نیز در بیماران دارای بیماری پیش‌زمینه‌ای برداشته می‌شود. روش‌های تک پورتی هم وجود دارند اما نسبت به روش‌های دو یا سه پورتی کمتر رایج‌اند. معمولا جراح در طول انجام عقیم‌سازی نیاز به یک دستیار برای اسکراب دارد.
شکل 1: قرار دادن محل ورود در عقیم سازی با لاپاراسکوپی در سگ
عقیم‌سازی با روش سنتی ( جراحی باز)
جراحی سنتی از طریق لاپاراتومی خط میانی انجام می‌شود. طول برش به ترجیح جراح بستگی دارد، اما اغلب 30 تا 50 درصد از فاصله ناف تا عانه است. جراح ممکن است تخمدان‌ها و رحم (به عنوان مثال در انگلستان و ایالات متحده آمریکا) و یا فقط تخمدان‌ها (بسیاری از کشورهای اروپایی) را بردارد. به طور معمول پایک تخمدان و بدنه رحم لیگاتور شده و سپس قطع می‌شوند. اکثر سگ‌های ماده با این روش و با یک جراح و بدون دستیار اسکراب، عقیم می‌شوند.
برداشت تخمدان در مقابل برداشت رحم و تخمدان
عقیم‌سازی در جراحی باز یا لاپاروسکوپی می‌تواند شامل برداشت تخمدان یا برداشت تخمدان و رحم باشد. در بسیاری از کشورها، عقیم‌سازی به روش سنتی شامل برداشت تخمدان و رحم است، اما روش استاندارد لاپاروسکوپی تنها شامل برداشتن تخمدان‌ها است. برخی از کلینیسین‌ها و صاحبان دام در مورد خطرات و مزایای برداشت تخمدان یا برداشت تخمدان و رحم ابراز نگرانی می‌کنند که بر روی بروز بیماری رحم پس از عقیم‌سازی و ایجاد بی‌اختیاری ادرار تمرکز دارد.
بیماریهای رحم
پیومتر و نئوپلازی، بیماریهای معمول رحم است که در سگ مورد توجه قرار می‌گیرند. به طور گسترده پذیرفته شده است که پیومتر (به عنوان مثال پیومتریت و هیپرپلازیای اندومتریال کیستیک (cystic endometrial hyperplasia) که توسط عفونت باکتریایی پیچیده شده است)، فقط در بستر فعالیت هورمونی تخمدان ایجاد می‌شود. بنابراین برای ایجاد بیماری به عملکرد بافت تخمدان یا درمان پروژستوژنیک خارجی نیاز است.
در حال حاضر هیچ مطالعه‌ای که به مقایسه سلامت بلندمدت سگ‌های عقیم‌شده به روش سنتی یا لاپاروسکوپی بپردازد، وجود ندارد. اما مطالعه اوکنز و همکاران در سال ۱۹۹۷ به بررسی سلامت بلندمدت پس از برداشت تخمدان یا برداشت تخمدان و رحم پرداخت و هیچ تفاوتی پیدا نکرد و نشان داد که برداشتن بافت تخمدان بدون برداشتن بافت رحم در پیشگیری از ایجاد پیومتر موثر است.
بی‌اختیاری ادرار
شیوع بی‌اختیاری ادرار پس از عقیم‌سازی به روش لاپاروسکوپی یا روش سنتی (جراحی باز) نیز ناشناخته است، اما مطالعه اوکنز و همکاران در سال ۱۹۹۷ تفاوتی در شیوع بی‌اختیاری ادرار در بلندمدت پس از برداشت تخمدان یا برداشت تخمدان و رحم نشان نداد. دلیل بی‌اختیاری ادرار پس از عقیم‌سازی چند عاملی است، اما پیکربندی آناتومیک (موقعیت گردن مثانه و طول میزراه) و تغییرات هورمونی پس از عقیم‌سازی، هر دو از عوامل مهم هستند. اگرچه این گمانه‌زنی وجود دارد که موقعیت گردن مثانه ممکن است پس از برداشت تخمدان و رحم تغییر کند، اما نویسنده از شواهدی برای حمایت از این نظریه در سگ‌ها آگاه نیست.
با توجه به فقدان شواهدی مبنی بر تفاوت‌های بلند مدت در نتیجه برداشت تخمدان یا برداشت تخمدان و رحم، در بیشتر موارد، جراح می‌تواند یکی از روش‌ها را انتخاب کند. در طول عقیم‌سازی به روش لاپاروسکوپی، اکثر جراحان برداشت تخمدان‌ها را به طور معمول و برداشت تخمدان‌ها و رحم را در موارد خاص (پیومتر فعلی یا قبلی، هیپرپلازی آندومتر کیستیک مشکوک، آبستنی) انجام می‌دهند. برداشت تخمدان‌ها و رحم به روش لاپاروسکوپی معمولاً نیاز به تبدیل روش معمول لاپاروسکوپی (فقط جراحی داخل بدن) به جراحی با کمک لاپاروسکوپی (بخشی از جراحی که پس از خارج کردن اندام‌های شکمی انجام می‌شود در این مثال، بستن و برش بدنه رحم یا واژن) دارد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد برداشت تخمدان‌ها با لاپاروسکوپی نسبت به برداشت تخمدان‌ها و رحم درد کمتری دارد که دلیل دیگری برای برداشت تخمدان‌ها به طور معمول است.
ادامه دارد…
منبع:
https://www.veterinary-practice.com/article/neutering-in-the-bitch-a-comparison-of-laparoscopic-ovariectomy-and-open-ovariohysterectomy
