مطالعه‌ای به تازگی دارویی را گزارش کرده است که به طور قابل توجهی توانایی باکتریها در ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی را کاهش می‌دهد.
تیمی از محققان در کالج پزشکی Baylor برای مشکل جهانی مقاومت آنتی‌بیوتیکی (که مسئول نزدیک به 1.3 میلیون مرگ در سال 2019 بود) در جستجوی راه‌حل هستند.
این تیم در مجله Science Advances گزارش می‌کند که دارویی می‌تواند در کشت‌های آزمایشگاهی و مدل‌های حیوانی، باعث کاهش قابل توجه توانایی باکتریها در ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی شود، و ممکن است اثربخشی آنتی‌بیوتیک را طولانی‌تر کند. این دارو که کلرید دکولینیوم (DEQ) نام دارد، نمونه اولیه‌ی داروهایی است که تکامل را کند می‌سازند.
دکتر سوزان ام، روزنبرگ، بن اف. لاو رئیس تحقیقات سرطان و استاد ژنتیک مولکولی و انسانی، بیوشیمی و زیست شناسی مولکولی، ویروس شناسی مولکولی و میکروبیولوژی در بیلور که یکی از رهبران مرکز جامع سرطان دان ال دانکن (DLDCCC) و نویسنده مسئول این مقاله است، گفت: “بیشتر افراد مبتلا به عفونت‌های باکتریایی پس از تکمیل دوره درمان آنتی بیوتیکی بهبود می‌یابند، اما موارد زیادی نیز وجود دارند که افراد جان خود را از دست می‌دهند زیرا باکتریها نسبت به آنتی بیوتیک مقاومت می‌کنند و دارو دیگر توانایی از بین بردن باکتریها را ندارد.”
در این مطالعه، روزنبرگ و همکارانش به دنبال داروهایی بودند که وقتی باکتری E.coli در مواجهه با آنتی‌بیوتیکی به نام سیپروفلوکساسین (سیپرو) قرار بگیرد توانایی کند ساختن مقاومت یا جلوگیری از ایجاد آن علیه دو آنتی‌بیوتیک (آمپی سیلین و تتراسایکلین) را داشته باشد. لازم به ذکر است که سیپرو دومین آنتی‌بیوتیک پرکاربرد در ایالات متحده است و نرخ مقاومت باکتریایی بالایی دارد.
این مقاومت ناشی از جهش‌های ژنی جدیدی است که در طی عفونت در باکتریها ایجاد می‌شود. این تیم تحقیقاتی دریافته است که داروی DEQ سرعت ایجاد جهش‌های جدید در باکتریها را کاهش می‌دهد.
مطالعه پیشین آزمایشگاه روزنبرگ نشان دهنده افزایش نرخ جهش در کشت‌های باکتریایی بود که در آزمایشگاه در معرض سیپرو قرار گرفته‌اند. آنها “الگو” جهشی را پیدا کردند که توسط پاسخ‌های استرس باکتریایی روشن می‌شود. پاسخ‌های استرس، الگو‌هایی ژنتیکی هستند که به سلول‌ها دستور افزایش تولید مولکول‌های محافظ در طول استرس از جمله استرس ناشی از غلظت‌های کم سیپرو را می‌دهند. غلظت‌های پایین دارو در ابتدا و انتهای دوره‌های درمان آنتی بیوتیکی و در صورت فراموشی دوز رخ می‌دهد.
گروه روزنبرگ و سپس بسیاری از آزمایشگاه‌های دیگر نشان داده‌اند که این پاسخ‌های استرسی توانایی ایجاد جهش‌های ژنتیکی را افزایش می‌دهند. برخی از جهش‌ها می‌توانند مقاومت به سیپرو را ایجاد کنند، در حالی که سایر جهش‌ها قادرند موجب مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک‌هایی شوند که هنوز با آنها مواجه نشده‌اند. فرآیندهای مولد جهش که توسط پاسخ‌های استرس فعال شده، مکانیسم‌های جهش ناشی از استرس نامیده می‌شوند.
باکتری‌های دارای جهش‌های مقاومت آنتی‌بیوتیکی می‌توانند حتی در حضور سیپرو عفونت را حفظ کنند. این اولین مطالعه‌ای است که نشان می‌دهد در عفونت‌های حیوانی تحت درمان با سیپرو، باکتریها یک فرآیند جهش ژنتیکی شناخته شده ناشی از استرس را فعال می‌کنند. مقاومت به سیپرو عمدتاً به جای دریافت ژن‌های مقاومت آنتی‌بیوتیکی از دیگر باکتریها، با ایجاد جهش‌های جدید (هم از نظر درمانگاهی و هم آزمایشگاهی) رخ می‌دهد.
محققان به دنبال جلوگیری از ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی، 1120 عدد داروی مورد تایید برای استفاده در انسان را به دلیل توانایی آنها در کاهش پاسخ استرس باکتریایی (که نشان دادند با ظهور جهش‌های مقاومت مقابله می‌کند) غربالگری کردند. علاوه بر این و برخلاف انتظار، آنها به دنبال داروهایی “نهان” بودند که تکثیر باکتریها را کند نسازد، زیرا این عمل باعث رخداد جهش در باکتریها شده و برعکس داروهایی عمل می‌کند که جهش مقاومت را کند می‌سازند؛ در واقع آنها بدنبال داروهایی هستند که خود آنتی بیوتیک نیستند.
یین ژای، دانشیار فوق دکترا در آزمایشگاه روزنبرگ، نویسنده اول این مقاله گفت: “ما دریافتیم که DEQ هر دو ویژگی مورد نظر را دارد. DEQ همراه با سیپرو هم در کشت‌های آزمایشگاهی و هم در مدل‌های حیوانی عفونت، جهش‌های مولد مقاومت آنتی بیوتیکی را کاهش داد، با این تفاوت که مقاومتی علیه DEQ در باکتریها شکل نمی‌گیرد.” علاوه بر این، ما در غلظت‌های پایین DEQ به اثر کند کردن جهش دست یافته‌ایم که برای بیماران امیدوارکننده است. آزمایشات درمانگاهی بیشتری برای ارزیابی توانایی DEQ در کاهش مقاومت آنتی بیوتیکی در بیماران مورد نیاز است.”
