میتوان گفت بیماریهای قارچی در پرندگان خانگی نسبتا شایع است.این عفونتها اغلب به دنبال یک بیماری یا نقض سیستم ایمنی در پرندگان ایجاد میشود. شایعترین پاتوژن قارچی ایجاد کننده بیماری در دستگاه تنفسی گونههای آسپرژیلوس است و در خصوص شایعترین عفونتهای قارچی دستگاه گوارش میتوان گونههای کاندیدیا را نام برد.
ماکرورابدوس را که یک قارچ غیر معمول است و دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار می دهد بیشتر در پرندگان خانگی کوچک مانند باجریگارها، مرغ عشقها، کاکاتیلها و فنچها میتوان مشاهده کرد.
آسپرژیلوزیس
آسپرژلوزیس که عامل آن گونه های آسپرژیلوس است یک عفونت فرصت طلب است که به طور مشخص در میزبانی که ایمنی آن دچار نقض شده است (مثلا به دلایل سوتغذیه یا کمبود ویتامین آ) و یا در بیماران یا پرندگانی که در معرض مقادیر زیادی از اسپورهای معلق در هوا قرار میگیرند، رخ میدهد. آسپریژیلوس فومیگاتوس رایجترین گونه جدا شده از پرندگان است البته آسپرژیلوس فلاوس و آسپرژیلوس نایجر هم در پرندگان یافت شده است.
عوامل پیشزمینهساز مختلفی را برای این بیماری میتوان متصور بود از جمله حساسیت گونهای برای مثال برخی گونهها نظیر طوطی خاکستری آفریقایی، طوطیهای آمازون، کاکاتیلها و ماکائوها حساسیت گونهای بیشتری دارند. آسپیره کردن غذا یا دارو، افت ایمنی (به دلیل یک مشکل زمینهای یا یک بیماری زمینهای)، کپکی شدن بستر یا خوراک و یا آلودگی غذای مصرفی پرنده به اسپور قارچی و مصرف کورتیکواستروئیدها که اصولا استفاده از آنها در پرندگان در اکثر مواقع با محدودیت و منع مصرف مواجه است میتوانند از عوامل ایجاد کننده آسپرژیلوزیس در پرندگان باشد. بهداشت ضعیف و تهویه ناکافی به ویژه در فصول گرم یا در مناطق گرم و مرطوب همچنین میتواند وقوع بیماری را افزایش دهد.
علائم بالینی
علائم بالینی بستگی به محل عفونت دارد. بیشتر عفونتها در قسمتهای فوقانی دستگاه تنفس، کیسههای هوایی، ریهها، نای و سیرینکس اتفاق میافتد. عفونتهای سیستمیک در شرایطی رخ میدهد که عفونت به ارگانهای داخلی نظیر استخوان، کبد، کلیهها یا مغز انتشار پیدا کند. بیاشتهایی و کاهش وزن از جمله علائم قابل مشاهده در این بیماران است و علائم تنفسی میتواند شامل سختی در تنفس، تکان خوردن دم در حین تنفس، عدم تحمل فعالیتهای بدنی و تغییر صدا باشد.
التهاب بینی ناشی از آسپرژیلوس علائمی مشابه با رینیت و سینوزیت باکتریایی را نشان میدهد. هایفه قارچی را با استفاده از رنگآمیزی رایت تغییر یافته یا رنگآمیزی گرم همراه با ضایعات یا بقایای آلی باقی مانده از بافتهای مرده و آسیب دیده میتوان مشاهده کرد.
در سینوزیت زیر چشمی ناشی از آسپرژیلوزیس ممکن است برای اثربخشی کافی درمان دارویی، نیاز دبریدمان به روش جراحی باشند.
سینوزیت قارچی مزمن و وسیع ممکن است باعث ایجاد تغییرات استخوانی و بدریخت شدن دائمی ساختار تنفسی فوقانی گردد.
شایان ذکر است که کشیده شدن عفونت به مغز میتواند علائمی را در سیستم عصبی مرکزی نیز ایجاد نماید.
التهاب نای ناشی از آسپرژیلوزیس میتواند در پرندگانی که دچار افت سیستم ایمنی هستند رخ دهد.
گرانولوماهای آسپرژیلوسی معمولا در سیرینکس طوطیها و پرندگان شکاری شکل میگیرند که درمان آنها مشخصا چالش برانگیز است.
تغییر در صدای پرنده ممکن است پیش از اینکه بیمار دچار اختلال در تنفس شود، مشاهده گردد و معمولا این پرندگان گردن خود را در هنگام تنفس به جلو میکشند.
البته توجه داشته باشید که هر پرندهای که دچار سختی در تنفس باشد ممکن است این علائم را نشان دهد، بنابراین علامت اختصاصی برای تشخیص آسپرژیلوس نخواهد بود و باید برای تشخیص دقیق این بیماری اقدامات کافی تشخیصی را مورد توجه قرار داد.
بیماری سیستم تنفسی تحتانی شامل التهاب کیسههای هوایی است و معمولا به علت تهاجم گرانولوماهای گونههای مختلف آسپرژیلوس در کیسههای هوایی یا فضای سلومی اتفاق میافتد و موردی نسبتا رایج به شمار میآید که البته اغلب در کیسههای هوایی خلفی یا شکمی به چشم میخورد. این ضایعات نیز میتواند با روش جراحی (آندوسکوپیک) برداشته شود.