ضدعفونی دست (Hand asepsis) یکی از مهم‌ترین اجزای ضدعفونی در جراحی، برای کاهش خطر بیماری‌های بیمارستانی است. در این متن به چهار سوال مهم و برجسته مربوط به ضدعفونی دست پاسخ می‌دهیم.
آیا ممکن است گواهینامهی رانندگی را به خاطر برس زدن (scrubbing) دست‌ها با محلول‌های الکلی از دست بدهید؟
با حضور محلول‌های ضدعفونی دست بر پایه الکل (ABHRS) در بازار، ممکن است به دلیل استفاده‌ی مکرر از این محلول‌ها، نگران حضور الکل در جریان خون، به میزانی که منجر به از دست دادن گواهینامهی رانندگی شود، باشید. الکل در واقع از طریق پوست جذب می‌شود و هنگام برس زدن یا مالش دست با الکل، مقدار زیادی از آن را استنشاق می‌کنید. بنابراین آیا تست الکل تنفسی می‌تواند مثبت باشد؟
سال 2006 در استرالیا یک پژوهش بر روی 20 نفر از کارمندان بخش مراقبت‌های بهداشتی که از محلول‌های ضدعفونی دست بر پایه الکل در فاصله‌ی کوتاهی (۳۰ بار در یک ساعت ) استفاده می‌کردند انجام و میزان اتانول و ایزوپروپانول خون و تنفس بررسی شد. اتانول در تنفس 30٪ از افراد یک تا دو دقیقه پس از مصرف و ۵ تا ۷ دقیقه پس از مواجهه، در سرم۱۰٪ آنها قابل تشخیص بود. سطح سرمی ایزوپروپانول در تمام نقاط زمانی غیر قابل تشخیص بود.
حتی اگر حضور اتانول چه از طریق جذب پوستی و چه از طریق استنشاق یک نتیجه مثبت باشد، این سطح از الکل در آزمایش پلیس مثبت تلقی نمی‌شود. براساس این مطالعه، عدم رعایت بهداشت دست‌ها را نمی‌توان به دلیل ترس از دست دادن گواهینامه رانندگی دانست.
آیا خانم‌هایی که جراحی می‌کنند باید لاک بزنند؟
موضوع بحث برانگیز بعدی این است که آیا لاک ناخن در اتاق عمل مجازاست؟
مطالعات انسانی متناقض است. توصیه‌های فعلی شامل ناخن‌های کوتاه، بدون لاک، استفاده نکردن از ناخن مصنوعی و البته زیورآلات دست (حلقه ، ساعت و انگشتر) است.
دانشکده دامپزشکی دانشگاه ایالتی واشنگتن مطالعه‌ای را برای بررسی این موضوع حساس انجام داد. یک گروه 21 نفره از اعضای تیم جراحی (9هیئت علمی و 12 دانشجو) به دو گروه تقسیم شدند: یکی به مدت یک هفته از لاک ناخن استفاده کرد و دیگری لاک نزد. طول ناخن اندازه‌گیری شد و با استفاده از سوآپ استریل از سطح و ناحیه زیر ناخن هر دو دست آزمایش کشت گرفته شد. نمونه‌ها قبل از برس زدن دست‌ها برای جراحی و بعد از برس زدن با کلرهگزیدین قبل از انجام جراحی، جمع آوری شدند.
نتایج مطالعه نشان داد که تعداد باکتری‌ها بین پرسنل با لاک ناخن یا بدون لاک تفاوتی ندارد. تنها طول ناخن‌ها با تعداد باکتری‌ها مرتبط بود به خصوص وقتی ناخن‌ها از نوک انگشتان 2میلی‌متر یا بیشتر بلند بودند، باکتری بیشتری داشتند. پس علی‌رغم عقاید قدیمی، تا زمانی که ناخن‌هایتان کوتاه است، لاک بزنید.!
آیا برای برس زدن دست‌ها به اندازه کافی زمان صرف می‌کنید؟
آیا می‌دانید مدت زمان لازم برای برس زدن دست قبل از جراحی چقدر است؟
تیمی در کالج دامپزشکی دانشگاه گوئلف، انتاریو در کانادا، مطالعه‌ای را برای بررسی اینکه آیا جراحان دستورالعمل‌های ضدعفونی پیش از جراحی را رعایت می‌کنند یا خیر، انجام دادند. دوربین‌های فیلمبرداری در ۱۰ کلینیک حیوانات کوچک در انتاریو برای نظارت بر بخش‌های مختلف کلینیک از جمله سینک اسکراب نصب شد. 20٪ از کلینیک‌ها از ضدعفونی کننده‌های دست بر پایه‌ی الکل و 80٪ از محلول‌های شستشوی استاندارد استفاده می‌کردند. محققان در مجموع 190 آماده سازی قبل از عمل (preparations) را تجزیه و تحلیل کردند.
به طور شگفت انگیزی، برس زدن استاندارد دست‌ها از صفر ثانیه تا نه دقیقه، با میانگین دو دقیقه متغیر بود. منابع علمی جراحی زمان برس زدن دو تا هفت دقیقه (معمولاً با میانگین پنج دقیقه) را برای برس زدن استاندارد دست توصیه می‌کنند. آماده‌سازی دست با الکل از چهار ثانیه تا دو دقیقه و به طور میانگین25 ثانیه به طول انجامید. تولیدکنندگان مدت زمان استفاده از محصولات مالشی الکلی برای دست (alcohol hand rubs) را یک‌ونیم تا دو دقیقه توصیه کردند. کوتاه‌ترین زمان آماده سازی (ازصفر تا دو دقیقه و نیم) مربوط به عقیم کردن گربه بود. در مقابل زمان آماده سازی قبل از عقیم سازی سگ از 25ثانیه تا هفت دقیقه با میانگین دو دقیقه متغیر بود. داده‌ها کاملا گویای این قضیه بود که جراحان به طور متوسط به اندازه کافی فرآیند برس زدن دست را انجام نمی‌دهند.
از چند جراح پرسیدیم وقتی برس زدن دست برای جراحی را انجام می‌دهند چه چیزی در ذهنشان می‌گذرد که با پاسخ‌های شگفت اتگیزی رو به رو شدیم:
برس زدن دست‌ها نوعی دگردیسی است. وقتی این کار را انجام می‌دهم از لحاظ روانی برای جراحی آماده می‌شوم.
به جراحی و روش‌های جایگزین، هنگامی که روش اول جواب نمی‌دهد فکر می‌کنم.
از در دسترس بودن تمام ابزارهای مورد نیاز اطمینان حاصل می‌کنم.
همزمان با برس زدن دست‌ها ذهنم را پاک می‌کنم تا تمام تمرکزم را روی عمل بگذارم.
از این زمان برای مرور روش جراحی و اطمینان از انجام این کار به بهترین شکل استفاده می‌کنم.
از یک دامپزشک نسبتا ساکت و بی‌ادعا به یک جراح مهاجم و با اعتماد به نفس تبدیل می‌شوم.
همیشه وقت برس زدن دست‌ها، همه چیز محو می‌شود و من مثل بچه‌ای در آبنبات فروشی از کاری که انجام می‌دهد هیجان‌زده هستم.
به نظر می‌رسد که برس زدن دست‌ها فراتر از ضدعفونی است. همانطور که به فلسفه و روانشناسی پشت برس زدن دست‌ها نگاه می‌کنید، آیین‌های پیچیده‌ای را که ورزشکاران بیسبال، بسکتبال، تنیس یا گلف در آن شرکت می‌کنند را در نظر داشته باشید. یکنواختی مراسم به ورزشکاران کمک می‌کند تا با حذف عوامل حواس پرتی و تجسم نتیجه دلخواه، روی چالش موجود تمرکز کنند. همین امر در مورد جراحان نیز صدق می کند: “آیین برس زدن دست‌ها در چند لحظه به من فرصت می‌دهد تا ذهنم را از حواس پرتی‌ها رها و چیزهایی که قصد دارم به آنها دست یابیم را تجسم کنم و برای موانعی که ممکن است با آنها روبرو شوم آماده شوم.
سایر اطلاعات به دست آمده از دوربین‌ها
تجزیه و تحلیل فیلم در سایر نقاط کلینیک، یافته‌های جالب‌تری را نشان داد:
زمان آماده سازی بیمار از 10 ثانیه تا هشت دقیقه با میانگین 75 ثانیه متغیر بود. منابع علمی دامپزشکی معمولاً پنج دقیقه را برای آماده سازی توصیه می‌کنند.
از دستکش جراحی در 94٪ از جراحی‌ها استفاده می‌شد. جراحی عقیم سازی و برداشتن انگشت اضافی در گربه بدون دستکش انجام شد.
در 32 ٪ موارد برای پوشیدن دستکش از روش باز (open gloving technique) استفاده شد.
از روش بسته (closed gloving technique) در 27 ٪ موارد، اما اغلب به صورت نامناسب استفاده شد.
70٪ جراحی‌ها با گان جراحی انجام شد.
در 33٪ از جراحی‌های شکم، 73٪ از جراحی عقیم سازی و ۳٪ از جراحی اندام‌های حرکتی گان پوشیده نشد.
در 92٪ جراحی ها از ماسک استفاده شد.
در ۹ عمل جراحی، گان جراحی در تماس با سطوح غیر استریل بود.
برخی گان‌ها در چند عمل پوشیده شدند.
نحوه‌ی برخورد با دستکش‌های سوراخ چگونه است؟
این یک واقعیت ساده جراحی است که سوراخ شدن دستکش جرم نیست. یکی از بزرگترین نگرانی‌ها در مورد سوراخ شدن دستکش این است که می‌تواند منجر به آلودگی محل جراحی شود.
کالج دامپزشکی دانشگاه گوئلف، انتاریو در کانادا این بار مطالعه دیگری برای تعداد و علل سوراخ شدن دستکش انجام داد. این مطالعه بر روی 363 جراحی که در آن از دستکش‌های استریل استفاده می‌شد، انجام شد. در پایان جراحی دستکش‌ها با استفاده از تست نشت آب ارزیابی شدند. به طور شگفت انگیزی، حداقل یک دستکش در 26٪ از جراحی‌ها سوراخ شده بود و از آن بدتر31٪ از جراحان متوجه پارگی نشدند.
عوامل افزایش خطر:
- استفاده از دستکش ساخته شده از پلی ایزوپرن به جای لاتکس
- مدت زمان جراحی) دستکش‌هایی که بیش از یک ساعت پوشیده شده باشند 80٪ بیشتر در معرض خطر سوراخ شدن هستند(
- به جای کمک دستیار در پوشیدن دستکش، خود جراح دستکش را دستش کند.
- جراحی‌های‌ارتوپدی در مقابل جراحی‌های بافت نرم
- استفاده از سیم و وسایل برقی
جالب اینجاست که تجربه استفاده کننده تاثیری بر میزان سوراخ شدن ندارد.!
راهبردهای پیشنهاد شده در این مطالعه برای کاهش خطر سوراخ شدن دستکش عبارتند از:
- عدم استفاده از دستکش پلی ایزوپرن
- پوشیدن دو دستکش روی هم
- پوشیدن دو لایه دستکش با نشانگر (تشخیص زودتر سوراخ شدگی)
- استفاده از دستکش‌های ارتوپدی تقویت شده (با پارچه، مش فولادی یا لاتکس ضخیم‌تر).
یک مطالعه انسانی نشان داد در ۸۲٪ موارد وقتی جراحان دولایه دستکش پوشیدند پس از سوراخ شدن دستکش بیرونی دستکش داخلی سالم بود.
عفونت‌ها اجتناب ناپذیر هستند. با این حال، مسئولیت ما این است که با رعایت راهکارهای ساده و شناخته شده مانند آماده سازی مناسب بیمار، پوشیدن لباس مورد نیاز (لباس، دستکش، کلاه و ماسک)، محیط تمیز، ابزار استریل، و ضدعفونی شدید دست‌ها بروز آنها را به حداقل برسانیم
ضدعفونی جراحی یک کار جدی است. لطفا به خاطر بیمارتان آن را ساده نگیرید.
منبع:
Four bold questions about hand asepsis – Veterinary Practice News
